معماری نئوکلاسیک

فلسفه و تمدن کلایک یونان و روم باستان، شالوده فکری و اجتماعی تمدن مغرب زمین را تشکیل می دهد و طی 2500 سال گذشته، همواره فلسفه کلاسیک در بینش ذهنی و کالبد فیزیکی تمدن غرب مشهود بوده است. معماری غرب نیز از این امر مستثنا نبوده و معماری کلاسیک پیوسته در کلیه دوران های تارخی مغرب زمین مطرح بوده است. در سرزمین غرب، معماری یونان و روم باستان به عنوان معماری کلاسیک نامیده می شود. در طی قرون وسطی، معماری رومانسک (رومی وار) و پس از آن معماری رنسانس و باروک، با الهام از معماری کلاسیک عصر باستان طراحی می شدند. در طی قزون 18 و 19 میلادی، معماری نئوکلاسیک (کلاسیک جدید) مهم ترین سبک معماری در غرب بوده است.

در بین دو جنگ جهانی اول و دوم جهانی در قرن بیستم رهبران حکومت های دیکتاتوری در غرب همچون موسولینی، استالین و هیتلر طرفدار معماری نئوکلاسیک و شکوه و عظمت گذشته بودند. سبک

 نئوکلاسیک که در پی بیش از نیم قرن تفوق معماری مدرن از اوایل قرن بیستم مورد بی توجهی نسبی قرار گرفته بود، به تدریج بعد از انتقاداتی که به سبک مدرن شد، خصوصاً بعد از نمایشگاهی در لندن به نام نابودی خانه های حومه شهر در سال 1975، مجدداً به صورت یک سبک مهم که می تواند پاسخگوی نیازهای جامعه امروزی باشد مطرح شد.

معماری نئوکلاسیک همچون معماران پست مدرن به گذشته توجه دارند، ولی اختلاف عمده بین این دو دیدگاه نسبت به تاریخ وجود دارد. معماری پست مدرن در پی هویت انسان است و تاریخ هر قوم و ملتی از نظر آنها به عنوان بخشی از هویت آن ملت تلقی می شود.لذا معماری پست مدرن، تاریخ فرهنگی و کالبدی و هم چنین دستور زبان معماری هر قومی را در معماری خود در هر منطقه نمایش می دهد. منتها این نمایش به صورت تقلید از موارد فوق نیست، بلکه آنچه که به هویت یک ملت مربوط است در ساختمان های پست مدرن به روز در می آید و بر اساس شرایط زمانی و مکانی به صورت جدید و امروزی شده ظاهر می شود. لذا معماران پست مدرن در تغییر دادن تناسبات، رنگ ها و عملکردهای نمادهای تاریخی به خود تردید راه نمی دهند.

ولی معماری نئوکلاسیک همچون کوینلن تری انگلیسی (یکی از مهم ترین نظریه پردازان سبک نئوکلاسیک) معتقدند که” نظم های کلاسیک، الهاماتی آسمانی و مقدس هستند”. لذا تغییر دادن آنها صحیح نیست و هرتغییری در آن باعث تبدیل شدن کمال به نقصان می شود. آنها دلیل اودانگی معماری کلاسیک را در همین می دانند. از نظر معماری نئوکلاسیک، سبک پست مدرن یک مد است، زیرا این سبک اصول جاودانه معماری کلاسیک با طبع، نظر و منطق زمینی تغییر داده شده است.معماران نئوکلاسیک، سبک مدرن را نیز سبکی قابل قبول نمی دانند، چنان که کوینلن تری گفته: مدرنیسم پرهیز از هر روشی است که گذشته و خصوصاً معماری کلاسیک را منبع الهام خود می دانند و معماری کلایسک را به همان گونه که از نظر کالبدی بوده، برای احتیاجات امروزه طراحی می کنند. منتها باید توجه داشت که در داخل این فرم های تاریخی، کلیه وسایل رفاهی امروزی تدارک دیده می شود.

اگر بخواهیم نئوکلاسیک را در یک جمله سبک تعریف کنیم می توان عنوان کرد : نئوکلاسیک، پوسته ای کلاسیک بر روی امکانات مدرن است.
کوینلن تری سوال می کند که چرا مصالح قدیمی صدها سال عمر می کنند، ولی مصالح جدید چنین نیستند و یا چرا ساختمان های قدیمی دلپذیر هستند ولی ساختمان های جدید این طور نمی باشند…
ما در جامعه ای مصرف گرا زندگی می کنیم که از منابع زمینی استفاده کرده و ضایعات را بر جای می گذاریم… شیوه های ساختمان های سنتی نه تنها از نظر زیست اقلیمی صحیح تر می باشند، بلکه از لحاظ زیست اقلیمی صحیح تر می باشند. به این دلیل که به جای مصالح مصنوعی، از متریال طبیعی استفاده شده که با روح و روان انسان سازگارتر می باشد.

میدان پاتر نوستر، واقع در مرکز لندن – جان سیمسون و توماس بیبی

لئون کریر،معمار اهل لوگزامبورگ از دیگر معماران مهم این سبک است. به گفته او نئوکلاسیک گزینه ای در مقابل مدرنیسم نیست، بلکه در تضاد با مدرنیسم و در مقابل جامعه مصرف گرایی است که آن را حمایت می کند. او روش ها و مصالحی که نماد مدرنیسم است ماننداسستاندارد کردن، پیش ساختگی، فولاد بتن و شیشه را به عنوان نشانه های تصنعی از یک حکم جزمی فراگیر می داند که هنوز سعی می کنند انحصاری باشد و هر آنچه را که مطابق آن نیست حذف کنند.

راب کریر، برادر لئون کریر که او نیز از معماران سبک نئوکلاسیک محیوب می شود بر این نظر است که شهرهایی انسان مدار سنتی در اروپا در اثر دو واقعه در قرن بیستم، یعنی جمگ و مدرنیسم، از بین رفتند و به جای آنها شهرهای امروز شکل گرفتند که سنخیتی با انسان و خصوصیات روحی و فیزیکی او ندارند.به طور کلی برادران کریر از ایده کامیلو سیت استفاده می کنند. این ایده، طرح یک فضای ممتد شهری به عنوان یک حجم منفی و ایجاد یک ضربان مهیج برای رسیدن به اوج این تجربه در میدان شهر است. از ساختمان یک کلیسا و یا مدرسه ممکن است برای ایجاد ایده یک نماد شهری بر خلاف طرح های مدرنیست ها شود. معماران مدرن ساختمان های بزرگ عملکردی با فضای آزاد در اطراف آن طراحی می کنند.

طرح پایتخت حکومت نازی ها به سبک نئوکلاسیک توسط آلبرت سپیر، معمار بناها و سیستم شهرسازی آدولف هیتلز

معماران این سبک، معماری کلاسیک را یک معماری لایزل و بی زمان می دانند. اصول این معماری همانند نظم،تناسب، تقارن، هماهنگی و کمال که در زمان یونان باستان برای خانه خدایان طراحی شده بود اصولی جاودانه است. خدایان یونان باستان، خدایانی بودند انسان گون در حد نهایت زیبایی، کمال و جاودانگی. لذا خانه آنها نیز می بایست دارای همین خصوصیات می بود. بدین لحاظ معماری کلاسیک نیز باید یک معماری بدون نقص و ایراد باشد.

معبد پارتنون در آتن که می توان آن را نماد شاخص معماری کلاسیک تلقی کرد، معبدی است که تماماً بر اساس اصول ریاضی و تناسبات هندسی طراحی شده است. حجم ساده و جزئیات این بنای زیبا به گونه ای طراحی و اجرا شده که حتی خطای چشم انسان نیز در آن اطلاح شده است. معبد پارتنون ساختمانی به نظر می آید که تمام خطوط افقی آن کاملاً موازی، کلیه ستون ها کاملاً عمودی، فاصله بین آنها دقیقاً به یک میزان، قطر آنها به یک اندازه و عمق شیارهایی روی ستون های دوریک بنا از پایین تا بالا یکسان است. باید توجه داشت که در معبد پارتنون یک خط مستقیم وجود ندارد و تمامی نکاتی که ذکر شد و رسیدن به این حد کمال، تنها با تنظیم و تصحیح دقیق هندسی ممکن بوده است.

به لحاظ موارد اشاره شده در فوق، شاهد بوده ایم که در غرب همواره مکتب ها و سبک های مختلف فکری و هنری ظهور کرده و پس از چندی مطرود و به حاشیه رانده شده، ولی معماری کلاسیک حضوری شاخص و پیوسته در کلیه دوران ها داشته است. خانه خدایان و یا به عبارتی معابد یونانیان باستان، منبع الهام بسیاری از ساختمان های مهم در طی 2500 سال گذشته در غرب بوده است. معابد، کاخ ها و بناهای حکومتی روم باستان، کلیساهای عظیم قرون وسطی در عصر اقتدار مسیحیت،کاخ ها، ساختمان های مدنی و کلیساها در زمان رجعت به کلاسیسیم در دوره رنسانس، کاخ ها و کلیساها در عهد اشرافیت باروک، کاخ ها، پارلمان ها و کلیساها در عصر روشنگری و بعد از آن آسمان های سر به فلک کشیده اوایل قرن بیستم و ساختمان های حکومتی در عصر فاشیسم، نازیسم و استالینیسم در بین دو جنگ جهانی و بسیاری از خانه های مسکونی در حومه شهرهای آمریکا و کانادا در طی چندین دهه اخیر، از معماری کلاسیک الهام گرفته اند.

بدون شک این معماری به صورت الگویی بدون نقص در تمامی اعصار برای بینش ها و تفکرات کاملاً متفاوت، از دموکراسی گرفته تا فاشیسم و سوسیالیسم، مورد توجه بوده و از آن تقلید شده است. ساختمان های ساخته شده به این سبک نیز کاملاً متنوع بوده است. از معابد نمادپرست تا کلیساهای عظیم، خانه ها و قصرهای باشکوه،پارلمان ها و نهاد های حکومتی، بانک ها، بیمارستان ها، پاساژها، موزه ها، پایانه های مسافری قطار و مترو و بسیاری از ساختمان های دیگر در طی دوره های مختلف به این سبک ساخته شده است.

مجتمع کنار رودخانه ریچموند

یکی از پروژه های جالب توجه و موفق به سبک نئوکلاسیک، مجتمع کنار رودخانه ریچموند در مجاور رودخانه تایمز است. این مجتمع مسکونیدر لندن توسط کوینلن تری طراحی شده شده و شامل آپارتمان ها، ادارات، مغازه ها و رستوران های متعدد است. این مجتمع نه تنها لوکس و زیباست و مورد توجه بازدیدکنندگان و اهالی لندن قرار گرفته، بلکه در بازار رقابت معاملات املاک، توجه خریداران زیادی را به خود جلب کرده است. نکته حائز اهمیت این میباشد که تری در این محل یک مجتمع تاریخی طراحی کرده و به نظر می آید که ساختمان ها متعلق به قرن 18 می باشند، ولی تمام امکانات و ملزومات مدرن در آنها در نظر گرفته شده است.

مجموعه چند منظوره کوینلن تری در کنار رودخانه ریچموند

از دیگر معماران صاحب نام این سبک می توان به دیمیتری پاپاداکیس، آلن گرینبرگ، رابرت ادم، کلاف ویلیامز الیس و رابرت استرن نام برد.

ویژگی های سبک نئوکلاسیک در حال حاظر به قرار زیر است:

1. پیاده کردن طرح هاو نمادهای معماری کلاسیک برای عملکرد های معاصر.
2. ایجاد امکانات جدید و مدرن در داخل بنا.
3. رعایت تناسبات هندسی کلاسیک در طرح بنا.
4. به کارگیری مصالح سنتی مانند سنگ، آجر، و چوب.